Łobżenica

Łobżenica
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Łobżenica – panorama miasta
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	pilski
Gmina	Łobżenica
Prawa miejskie	1314, 1356
Burmistrz	Robert Biskupiak
Powierzchnia	3,25 km²
Populacja (2023); • liczba ludności; • gęstość	; 2812; 865 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 67
Kod pocztowy	89-310
Tablice rejestracyjne	PP
	Położenie na mapie Polski Łobżenica
	Położenie na mapie województwa wielkopolskiego Łobżenica
	Położenie na mapie powiatu pilskiego Łobżenica
	Położenie na mapie gminy Łobżenica Łobżenica
	53°15′44,97″N 17°15′20,45″E/53,262492 17,255681
TERC (TERYT)	3019044
SIMC	0966984
	Urząd miejskiul. Sikorskiego 7; 89-310 Łobżenica
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Łobżenica (niem. Lobsens^[2]) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie pilskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łobżenica, w Krajnie, nad rzeką Łobżonką, na Pojezierzu Krajeńskim, ok. 24 km na południowy zachód od Złotowa.

Według danych z 1 stycznia 2023 roku miasto liczyło 2812 mieszkańców^[1].

Położenie

Łobżenica leży w północno-wschodniej części Wielkopolski, nad rzeką Łobżonką, prawym dopływem Noteci.

1 stycznia 2023 roku powierzchnia miasta wynosiła 3,25 km²^[1].

Historia

Powstanie miejscowości

Źródła historyczne wskazują na lokację Łobżenicy w 1314, na ostrowiu w miejscu wcześniejszego grodziska^[3]^[4]. Podobnie jak w ówczesnych miastach Wielkopolski, rozplanowano średniowieczny układ przestrzenny Starego Miasta, na planie nieregularnego czworoboku^[3]. W 1356 król Kazimierz Wielki nadał miastu kolejny dokument lokacyjny na prawie magdeburskim^[3]^[5]. Powolny rozwój miasta został zahamowany podczas wojny polsko-krzyżackiej, kiedy to w 1431 Łobżenica została zniszczona^[3]. Od 2 połowy XVI wieku miasto przeżywało rozkwit dzięki rozwojowi handlu – na północ od Starego Miasta wyrosło w Łobżenicy Nowe Miasto^[3].

Od XVI wieku

Z 1507 pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w mieście^[6]. W 1607 osiedlili się tu kupcy szkoccy tworząc tzw. Nowe Miasto^[5]. W latach 1612–1630 funkcjonowała w Łobżenicy prywatna mennica, w której bito m.in. denary i trzeciaki^[3]^[5]. Od połowy XVII wieku właścicielami miasta byli Grudzińscy, zwolennicy reformacji, tworząc w mieście silny ośrodek protestancki^[5]. Mieszkańcy trudnili się głównie: handlem, sukiennictwem, piwowarstwem oraz rolnictwem – hodowlą bydła, trzody chlewnej i owiec^[5]. W wyniku wojen, licznych zaraz oraz klęsk Łobżenica uległa pod koniec XVII stulecia wyludnieniu i zniszczeniu^[5].

Od XIX wieku

W XIX wieku upadek sukiennictwa oraz brak połączenia z pobudowanymi wówczas liniami kolejowymi, spowodował zahamowanie rozwoju miasta^[5]. W 1881 miasto liczyło 2579 mieszkańców, w tym 1137 ewangelików, 974 katolików i 467 Żydów^[2]. W mieście funkcjonowały m.in. dwa browary, młyn oraz fabryka cygar i tabaki^[2]. W latach 1895–1994 funkcjonowała kolej wąskotorowa, pod nazwą Bydgosko-Wyrzyska Kolej Dojazdowa (obecnie uruchamiana sezonowo)^[7]. W 1939 podczas okupacji niemieckiej, doszło w Łobżenicy do masowej egzekucji około 200 mieszkańców i sąsiednich okolic, przez członków niemieckiej formacji Volksdeutscher Selbstschutz^[8].

Przynależność administracyjna

Okres	Flaga	Państwo	Jednostka administracyjna
1975–1998		Rzeczpospolita Polska	województwo pilskie
1999–		Rzeczpospolita Polska	województwo wielkopolskie, powiat pilski

Demografia

Ludność

Według danych z lat 2002–2022 liczba mieszkańców spadła o 13,3%, a Łobżenica była dziesiątym najbardziej wyludniającym się miastem w Wielkopolsce^[9].

Liczba mieszkańców Łobżenicy według danych GUS^[10]
Rok	Liczba ludności	Przyrost	Gęst. zaludnienia [os./km²]	Powierzchnia [km²]
2014	3038	–	935	3,25
2017	2975	63	915
2020	2952	23	908
2023	2812	140	865

Piramida wieku

Piramida wieku mieszkańców Łobżenicy w 2014

Gospodarka


Największe firmy na terenie Łobżenicy
Nazwa firmy	Branża/przemysł
„Filofarm” Farmaceutyczna Spółdzielnia Pracy	farmaceutyczny
Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska^[11] (funkcjonuje od 1892)	spożywczy (ser, mleko, masło)

Transport

Transport drogowy

Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 242 relacji Więcbork–Morakowo.

Kolej wąskotorowa

Osobne artykuły: Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe i Łobżenica (stacja kolejowa).

W 1894 z inicjatywy właścicieli ziemskich powiatu wyrzyskiego, powstała spółka akcyjna Wyrzyskich Kolei Powiatowych^[7]. 5 lutego 1895 otwarto ruch towarowy na pierwszej linii z Białośliwia do Łobżenicy (29,22 km), z odgałęzieniem z Czajcza do Wysokiej (ok. 5 km)^[7]. 21 lutego tego samego roku uruchomiono ruch pasażerski i pocztowy^[7]. Drugą linię kolejki wąskotorowej z Łobżenicy do Witosława (ok. 18,5 km), oddano do użytku 15 maja 1895^[7]. W 1905 łączna długość linii Wyrzyskich Kolei Powiatowych wynosiła ponad 150 km i była jedną z najdłuższych kolei wąskotorowych na terenie Prus Wschodnich^[7]. Do 1906 główna stacja, siedziba dyrekcji, parowozownia oraz warsztaty naprawcze mieściły się w Łobżenicy (w późniejszym okresie główna stacja znajdowała się w Białośliwiu)^[7]. W latach 1921–1922 z Łobżenicy do Białośliwia przeniesiono główną parowozownię wraz z całym zapleczem technicznym^[7]. W 1949 po przejęciu kolejki przez PKP i połączeniu z Bydgoską Koleją Powiatową powstały Bydgosko-Wyrzyskie Koleje Dojazdowe^[7]. Od lat 60. XX wieku rozpoczął się proces stopniowej likwidacji połączeń – ostatni pociąg osobowy na trasie Białośliwie–Łobżenica–Wysoka–Białośliwe wyruszył w trasę w marcu 1988^[7]. 1 stycznia 1994 Bydgosko-Wyrzyska Kolej Dojazdowa została całkowicie zamknięta^[7]. W 2000 powstało Towarzystwo Wyrzyska Kolejka Powiatowa z siedzibą w Białośliwiu – pierwsze pociągi turystyczne i okazjonalne wyruszyły ponownie w trasę 12 października 2012^[7]. Obecnie sezonowo organizowane są przejazdy na najstarszej historycznie trasie Białośliwie–Łobżenica^[7].

Turystyka i zabytki

Obiekty wpisane w rejestr zabytków województwa wielkopolskiego^[12]:

rozplanowanie ulic miasta
kościół parafialny pw. Świętej Trójcy z przełomu XV i XVI w.
kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki pw. św. Szczepana z lat 1910–1911
dom (ul. 1 Maja 1)
zajazd z przełomu XVIII i XIX wieku (ul. Mickiewicza)
dom z XVIII wieku (pl. Wolności 5)
dom z XIX wieku (pl. Wolności 10)

Pozostałe obiekty historyczne i turystyczne^[7]^[13] :

kolejka wąskotorowa Bydgosko-Wyrzyskiej Kolei Dojazdowej (1895) – uruchamiana sezonowo
wieża ciśnień
młyn wraz z drewnianymi spichlerzami o konstrukcji szkieletowej (XVIII/XIX w.)
izba muzealna – gromadząca m.in. znaleziska archeologiczne, pamiątki cechowe i materiały dokumentujące działalność bractwa strzeleckiego

Edukacja


Placówka	Nazwa	Adres
Przedszkole	Publiczne Przedszkole	ul. Stefana Batorego 5
Szkoła podstawowa	Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji Narodowej	ul. Mickiewicza 20A
Szkoła podstawowa	Szkoła Podstawowa Specjalna	ul. Złotowska 15
Szkoła średnia	Zespół Szkół	ul. Złotowska 15

Sport


Dyscyplina	Nazwa/klub	Data założenia
Piłka nożna	Pogoń Łobżenica^[14]	1946
Piłka nożna	Uczniowski Klub Sportowy „Tęcza”^[15]	2007
Lekkoatletyka	Bieg im. Alojzego Graja^[16]

Ludzie związani z Łobżenicą‎

Z tym tematem związana jest kategoria: ‎‎Ludzie związani z Łobżenicą‎.

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-09-05] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-09-07] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JanJ. Pakulski JanJ., W sprawie początków i lokacji Łobżenicy : przyczynek do dziejów wielkopolskich Pałuków w XIV w. [online], bazhum.muzhp.pl, 1992 [dostęp 2023-09-06] .
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 179.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Historia Łobżenicy [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-05] (pol.).
↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Wyrzyska Kolejka Powiatowa w Białośliwiu: turystyczne atrakcje powiatu pilskiego, Starostwo Powiatowe w Pile | Towarzystwo Wyrzyska Kolejka Powiatowa, Wydawnictwo „Media”, Piła, 2018, ISBN 978-83-60546-37-6
↑ Maria Wardzyńska: Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009. ISBN 978-83-7629-063-8.
↑ Najszybciej wyludniające się miasta w Polsce [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-07] (pol.).
↑ GUS, Ludność [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-09-08] (pol.).
↑ O firmie-Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łobżenicy (OSM Łobżenica) [online], Okręgowa Spółdzielcza Mleczarnia w Łobżenicy [dostęp 2023-09-08] (pol.).
↑ Zasoby [online], NID [dostęp 2023-09-10] (pol.).
↑ Walory turystyczne [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).
↑ Skarb - Pogoń Łobżenica [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-09-10] .
↑ Organizacje sportowe [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).
↑ O biegu [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona miasta
Łobżenica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 672 .
Łobżenica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 267 .

[:0-1] GUS, Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-09-05] (pol.).

[:4-2] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2023-09-07] .

[:2-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f JanJ. Pakulski JanJ., W sprawie początków i lokacji Łobżenicy : przyczynek do dziejów wielkopolskich Pałuków w XIV w. [online], bazhum.muzhp.pl, 1992 [dostęp 2023-09-06] .

[:1-4] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 179.

[:3-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Historia Łobżenicy [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-05] (pol.).

[6] Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.

[:5-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Wyrzyska Kolejka Powiatowa w Białośliwiu: turystyczne atrakcje powiatu pilskiego, Starostwo Powiatowe w Pile | Towarzystwo Wyrzyska Kolejka Powiatowa, Wydawnictwo „Media”, Piła, 2018, ISBN 978-83-60546-37-6

[8] Maria Wardzyńska: Był rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2009. ISBN 978-83-7629-063-8.

[9] Najszybciej wyludniające się miasta w Polsce [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-07] (pol.).

[10] GUS, Ludność [online], stat.gov.pl [dostęp 2023-09-08] (pol.).

[11] O firmie-Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Łobżenicy (OSM Łobżenica) [online], Okręgowa Spółdzielcza Mleczarnia w Łobżenicy [dostęp 2023-09-08] (pol.).

[12] Zasoby [online], NID [dostęp 2023-09-10] (pol.).

[13] Walory turystyczne [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).

[14] Skarb - Pogoń Łobżenica [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-09-10] .

[15] Organizacje sportowe [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).

[16] O biegu [online], www.lobzenica.pl [dostęp 2023-09-10] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Miasta na prawach powiatu	Kalisz Konin Leszno Poznań
Miasta powiatowe	Chodzież Czarnków Gniezno Gostyń Grodzisk Wielkopolski Jarocin Kępno Koło Kościan Krotoszyn Międzychód Nowy Tomyśl Oborniki Ostrów Wielkopolski Ostrzeszów Piła Pleszew Rawicz Słupca Szamotuły Śrem Środa Wielkopolska Turek Wągrowiec Wolsztyn Września Złotów
Miasta gminne	Bojanowo Borek Wielkopolski Budzyń Buk Chocz Czempiń Czerniejewo Dąbie Dobra Dobrzyca Dolsk Golina Gołańcz Grabów nad Prosną Jaraczewo Jastrowie Jutrosin Kaczory Kleczew Kłecko Kłodawa Kobylin Kostrzyn Koźmin Wielkopolski Koźminek Kórnik Krajenka Krobia Krzywiń Krzyż Wielkopolski Książ Wielkopolski Luboń Lwówek Łobżenica Margonin Miasteczko Krajeńskie Miejska Górka Mieścisko Miłosław Mikstat Mosina Murowana Goślina Nekla Nowe Skalmierzyce Obrzycko Odolanów Okonek Opalenica Opatówek Osieczna Ostroróg Pniewy Pobiedziska Pogorzela Poniec Przedecz Puszczykowo Pyzdry Rakoniewice Raszków Rogoźno Rychtal Rychwał Rydzyna Sieraków Skoki Sompolno Stawiszyn Stęszew Sulmierzyce Swarzędz Szamocin Ślesin Śmigiel Trzcianka Trzemeszno Tuliszków Ujście Wieleń Wielichowo Witkowo Wronki Wyrzysk Wysoka Zagórów Zbąszyń Zduny Żerków

Miasta	Łobżenica
Wsie	Chlebno Dębno Dziegciarnia Dźwierszno Małe Dźwierszno Wielkie Fanianowo Izdebki Kościerzyn Mały Kruszki Kunowo Liszkowo Luchowo Piesno Rataje Szczerbin Topola Trzeboń Walentynowo Wiktorówko Witrogoszcz Witrogoszcz-Kolonia Witrogoszcz-Osada
Osady	Biegodzin Dziunin Ferdynandowo Józefinowo Łobżonka Młynowo Nowina
Osady leśne	Lipki Łobżonka Młynowo Piesno Stebionek Zdroje
Integralne części wsi	Górka Klasztorna Klasztorna Osada Puszczka Zawada

Miasta	Kaczory Łobżenica Miasteczko Krajeńskie Piła Ujście Wyrzysk Wysoka
Gminy miejskie	Piła
Gminy miejsko-wiejskie	Kaczory Łobżenica Miasteczko Krajeńskie Ujście Wyrzysk Wysoka
Gminy wiejskie	Białośliwie Szydłowo

Przynależność wojewódzka	woj. poznańskie (II RP) (1919-38) woj. pomorskie (II RP) (1938-39) woj. pomorskie (PRL) (1945-50) woj. bydgoskie (1950-75)
Miasta (1919-75)	Łobżenica Miasteczko Krajeńskie (Kraińskie) (do 1972) Mrocza Nakło (nad Notecią) Wyrzysk Wysoka
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–54 i 1973–75)	Białośliwie (1934–40, 1945–54 i 1973–75) Łobżenica (1934–54 i 1973–75) Miasteczko Krajeńskie (Kraińskie) (1940–54) Mrocza (1934–54 i 1973–75) Nakło (nad Notecią) (1934–54 i 1973–75) Wąwelno (1940–45) Sadki (1934–54 i 1973–75) Wyrzysk (1934–54 i 1973–75) Wysoka (1934–54 i 1973–75)
Gromady (1954-72)	Białośliwie (1954-72) Czajcze (1954-61) Dębowo (1954-59) Dźwierszno Małe (1954-72) Dźwierszno Wielkie (1954-57) Falmierowo (1954-72) Grabówno (1954-57) Karnowo (1954-57) Karnówko (1954-57) Kaźmierzewo (1954-57) Kosztowo (1954-59) Krostkowo (1954-57) Liszkowo (1954-61) Luchowo (1954-72) Miasteczko Krajeńskie (Kraińskie) (1954-72) Mrocza (1954-72) Nakło nad Notecią (1958-72) Osiek nad Notecią (1954-72) Paterek (1954-61) Pobórka Wielka (1954-61) Radzicz (1954-68) Ruda (1954-59) Rudna (1954-61) Sadki (1954-72) Samostrzel (1954-61) Śmielin (1954-57) Wąwelno (1954-61 →) Wiktorówko (1954-61) Witosław (1958-72) Wyrzysk (1959-68) Wysoka (1954-72)